Doğu’dan Batı’ya Köprü
Süryaniler
Felsefe ve Çeviri Geleneği

Nesim Doru

Dipnot Yayınları tarafından yayınlanan bu güzel çalışmayı sizlerle paylaşmak istedim.

Kitap üç bölümden oluşmakta;

Giriş bölümünde “Süryani” isimlendirmesinin kaynakları, Süryanilerin kökeni, Süryanilerin Hıristiyan inancını kabullenmeleriyle putperest inançlarında kalan ırkdaşlarıyla aralarındaki çatışmalarda felsefeyi ölçüt almalarının derinliklerinden hareketle konuya giriş yapılmış.
İkinci bölümde; Süryanilerde felsefi düşünce ekollerinin ortaya çıkışı ve bu ekollerin kurumsallaşmasında asıl belirleyici olan felsefe okulları; İskenderiye, Antakya, Resul-Ayn, Urfa, Nsibin, Kınnesrin, Harran, Cundispur, Bağdat okulları/akademilerinin ortaya çıkışı, buralarda yetişen düşün üstatlarının yaşam hikâyeleri ele alınmış.
Üçüncü bölümde Yunan Felsefesinin İslam dünyasına aktarılış serüveninde başrolü oynayan Süryanilerin, felsefi eserleri Yunancadan Süryaniceye, buradan da Arapçaya aktarılmasının kurgusal derinliği ve incelikleriyle, tarihsel dokunun izleri takip edilerek, Hıristiyan inancının şekillenmesindeki uzantının duraklarını da rahatça izleme imkânını sunulmuş.

Çalışma başlı başına “Süryani Felsefesine Giriş” olabilecek bir düzey ve yetkinlikte dikkatleri çekmekteyse de, yazarının alçak gönüllüğünden olsa gerek, bu iddianın erken olabileceğini ifade etmesi oldukça anlamlı ve saygın.
Süryani Felsefesinin, medeniyetlerin geçiş güzergâhında bulunmasıyla etkileşimin farkındalığıyla, İsa’nın doğulu ve batılı çocukları arasındaki inançsal ayrışımı felsefe-inanç bağlamında ele alır. Maddeye ve pagan anlayışa yatkın düşüncenin Hıristiyanlaştırılmış formülasyonu ile aşkın olana ve tevhide olan aşinalığı ile görünen iki anlayışın kavgasını ve sonuçlarını ana hatlarıyla vermiş.
Hıristiyan inanışını kabul eden ilk topluluk olan Süryanilerin, bu inancın karşılaştığı Yahudilik ve Paganizim gibi dış etkilere ve içeriden heretik ve sapkınlık olarak tanımlanan yeni yorumları ile felsefi akımların gelişmesini ele almaktadır. İslam Felsefesinin gelişmesine etkin katkılarda bulunan Stoacılık, Aristotelesçilik, Peripatetik Felsefe, Plâtonculuk ve Yeni Plâtonculuk ile Tasavvuf ekollerinin yorum ve yansımaları incelenmiş.
Süryanilerin Batıyı temsil eden Yunan Felsefesini ile Doğu Felsefesini buluşturdukları akademilerin kader çizgilerini takip ederek, Hıristiyanlığın yaşadığı önemli kırılma noktalarının felsefi arka plan detaylarını en yalın ve anlaşılır bir şekilde okuyucuyla paylaşmış…

Batı’nın düşün dünyası ve İslam dünyasının karşılaşmasını sağlayan Süryani mütercimlerin iki medeniyet arasındaki alışverişin merkezinde bulunmasının onurunu Süryanilere bahşederken, bilgi arayıcılığını ibadet kabul eden Müslümanların, öteki ile olan hukukun güven içerisinde devamının sağlanmasının örneğini gözler önüne sermektedir. İslam Felsefesindeki Meşriki ve Mağribi ayırımının tarihsel ve mekânsal ayırımın bu konudaki aktüel düzeyde bilgi sahibi olan okuyucuya en duru şekliyle kavratan yetkinlikte ki açıklamalar lezzet olarak nitelendirilebilir.
Ortak coğrafyalarda bulunmanın kader oluşunun ötesinde açıklanamayacağı Süryani ve Müslüman birlikteliliğini, yeni bir medeniyetin hazırlayıcıları olan ikiz kardeşliklerin bilim ve politikadaki dayanışmaları olarak ele alınışı, Batı karşısında Doğu’yu onurla ayağa kaldırmıştır. İslam dinin varlık sebebi olan tevhidi inanışın hızlı yaygınlık kazanışının hep kılıçla olmadığını, Nesturi Süryanilerinin tevhide yaklaşan yorum ve analizleri bu yaygınlaşmaya dayanak oluşturduğunun bilgilerini, Dinler Tarihçileri ve Din Sosyologlarına haber vermektedir.
Böylesine güzel bir çalışmayı bizlerle paylaştığı için Nesim Doru ya teşekkür ederim.

Mehmet Şimşek

Mehmet Bey, kitapla ilgili tanıtım yazınızı çok beğendim. Gerçekten de Nesim bey, süryani felsefesi ve etkileşimleri üzerine hazırladığı bu çalışmayla diğer araştırmacılara yol gösterici bir kaynağı meydana getirmiş.Toplumun köken kavgalarından ziyade, bizi geleceğe taşıyacak ve geçmişimizi anlamamıza yardımcı olacak eserlere ihtiyacı var. Bu konudaki her türlü girişimi alkışlıyor ve destekliyoruz.

Saygılarımla;